Contents
Không khí là một yếu tố thiết yếu cho sự sống trên Trái Đất. Hơn 7 tỷ người đang cùng nhau hít thở bầu không khí này. Tuy nhiên, ít ai thực sự hiểu rõ về thành phần không khí, vai trò và tầm quan trọng của nó. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về không khí, từ định nghĩa, thành phần đến ảnh hưởng của nó đối với cuộc sống.
Không Khí Là Gì? Khí Quyển Là Gì?
Chúng ta luôn được bao quanh bởi không khí, nhưng không thể nhìn thấy nó. Vậy không khí là gì?
Không khí là hỗn hợp các khí tạo nên bầu khí quyển Trái Đất. Các khí này không màu, không mùi, vô hình nhưng lại đóng vai trò quyết định sự sống của mọi sinh vật.
Không khí là gì?
Không khí và khí quyển về cơ bản là giống nhau. Tuy nhiên, trong khoa học môi trường, có sự phân biệt nhỏ. Không khí thường được dùng để chỉ lượng khí trong một môi trường nhỏ như thành phố, khu rừng, hay căn phòng. Khí quyển lại dùng để chỉ lượng khí trong một khu vực rộng lớn hơn, mang tính toàn cầu.
Khí quyển dày khoảng 1000km. Lớp không khí cung cấp sự sống cho sinh vật chỉ dày khoảng 10-12km tính từ mặt đất. Chất lượng không khí cũng khác nhau tùy thuộc vào vị trí và điều kiện môi trường.
Thành phần không khí
Thành Phần Của Không Khí
Không khí, hay khí quyển, là hỗn hợp của nhiều loại khí khác nhau.
Thành phần không khí gồm 3 loại chính: thành phần cố định, thành phần không cố định và thành phần có thể thay đổi.
Thành Phần Hóa Học Của Không Khí
Thành phần cố định của không khí bao gồm:
- Nitơ: 78%
- Oxy: 21%
- Khí trơ và hơi nước: 1%
Ba loại khí này chiếm 99,97% thể tích khí quyển. Cùng với một lượng nhỏ các khí hiếm như neon (Ne), heli (He), xenon (Xe), krypton (Kr), chúng tạo nên thành phần cố định của không khí. Tỷ lệ này có thể thay đổi tùy theo vị trí địa lý.
Tỷ lệ oxy trong không khí
- Độ ẩm không khí thay đổi tùy theo vị trí và điều kiện thời tiết.
- Thành phần không khí không thay đổi đáng kể cho đến độ cao khoảng 10.000m.
- Nhiệt độ không khí giảm trung bình 0,6°C mỗi khi lên cao 100m.
| Thành Phần | Tỉ Trọng (%) | Trọng Lượng (%) | PPM | Ký Hiệu | Khối Lượng Phân Tử |
|---|---|---|---|---|---|
| Nitơ | 78.08 | 75.47 | 780790 | N2 | 28.01 |
| Oxy | 20.95 | 23.20 | 209445 | O2 | 32.00 |
| Argon | 0.93 | 1.28 | 9339 | Ar | 39.95 |
| Carbon dioxide | 0.040 | 0.062 | 404 | CO2 | 44.01 |
| Neon | 0.0018 | 0.0012 | 18.21 | Ne | 20.18 |
| Heli | 0.0005 | 0.00007 | 5.24 | He | 4.00 |
| Krypton | 0.0001 | 0.0003 | 1.14 | Kr | 83.80 |
| Hydrogen | 0.00005 | Không đáng kể | 0.50 | H2 | 2.02 |
| Xenon | 8.7 x 10-6 | 0.00004 | 0.087 | Xe | 131.30 |
Oxy
Oxy là thành phần thiết yếu cho sự sống. Nó hỗ trợ hô hấp nhưng đồng thời cũng là chất dễ cháy. Nồng độ oxy trong không khí (khoảng 21%) vừa đủ để duy trì sự sống mà không gây cháy nổ tự phát.
Nitơ
Nitơ chiếm tỷ lệ cao nhất trong không khí và là chất không cháy. Nó giúp cân bằng tính dễ cháy của oxy.
Argon
Argon là khí trơ, tồn tại tự nhiên trong môi trường. Hít phải argon với nồng độ cao có thể gây chóng mặt và buồn nôn.
Carbon Dioxide
Carbon dioxide được thải ra trong quá trình hô hấp của sinh vật. Hàm lượng carbon dioxide trong không khí luôn biến động, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như hoạt động công nghiệp và vị trí địa lý.
Hơi Nước
Hơi nước hình thành do sự bốc hơi của nước. Độ ẩm không khí chính là lượng hơi nước có trong không khí.
Bụi
Bụi là các hạt rắn mịn lơ lửng trong không khí, có thể gây ra các vấn đề về hô hấp và dị ứng. Việc kiểm soát bụi trong không khí rất quan trọng đối với sức khỏe con người.
Ảnh hưởng của không khí
Thành Phần Không Cố Định Và Thành Phần Có Thể Thay Đổi
Thành phần không cố định thường xuất hiện do các hiện tượng tự nhiên hoặc hoạt động của con người gây ô nhiễm. Thành phần có thể thay đổi bao gồm carbon dioxide và hơi nước, hàm lượng của chúng biến động tùy thuộc vào điều kiện thời tiết và khí hậu.
Thuộc Tính Của Không Khí
Không khí là vật chất và có những thuộc tính riêng:
- Không màu, không mùi.
- Chiếm không gian.
- Tạo ra áp suất.
- Có khả năng giãn nở khi bị đốt nóng.
Sự Thật Thú Vị Về Không Khí
- Không khí không chỉ chứa khí mà còn chứa các hạt nhỏ gọi là sol khí như bụi và phấn hoa.
- Carbon dioxide vừa có lợi (quang hợp của cây xanh) vừa có hại (gây hiệu ứng nhà kính).
- Không khí chứa hơi nước, hàm lượng thay đổi theo nhiệt độ.
- Thành phần không khí thay đổi theo độ cao.
- Không khí bảo vệ Trái Đất khỏi bức xạ mặt trời và thiên thạch.
- Có vi sinh vật sống trong không khí.
- Không khí có thể di chuyển với tốc độ rất nhanh.
- Ô nhiễm không khí ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
Không khí là lớp bảo vệ
Ảnh Hưởng Của Không Khí Đối Với Sự Sống
Không khí là yếu tố sống còn đối với con người, động vật và thực vật. Quá trình hô hấp giúp sinh vật hấp thụ oxy và thải ra carbon dioxide, cung cấp năng lượng cho sự sống.
- Không có không khí, sinh vật không thể tồn tại.
- Chất lượng không khí ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người. Không khí trong lành giúp con người khỏe mạnh, thư giãn. Ngược lại, ô nhiễm không khí gây ra nhiều bệnh tật.
Không khí quan trọng đối với sinh vật
Thành phần không khí có thể thay đổi
Kết luận, không khí đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với sự sống trên Trái Đất. Bảo vệ môi trường, giữ cho không khí trong lành là trách nhiệm của mỗi chúng ta.